بررسی انواع خطا ها در شیمی تجزیه

بررسی انواع خطا ها در شیمی تجزیه

1- خطاهای فاحش یا درشت (Gross Error)

در اثر بی دقتی فرد یا اشتباه در محاسبات خطای بسیار بزرگی به صورت اختلاف فاحش بین نتیجه حاصل می شود که ممکن است به علت استفاده از یک نتیجه غلط یا داده پرت بوجود آمده باشد. مانند اشتباه خواندن اعداد بورت و یا بجای ضرب کردن ، جمع کردن و امثال آن.

2-    خطای نامعین ، تصادفی ، کتره ای:

روی دقت تاثیر می گذارد و جهت گیری خاصی ندارد. علت آن نامشخص است. این نوع خطا از توزیع گوسین تبعیت می کند و بر حسب واحد انحراف استاندارد بیان می شود.

محدوده قرار گرفتن جواب واقعی وابسته به سطح اطمینان انتخابی است به طوری که هر چه سطح اطمینان بیشتری را انتخاب کنیم محدوده مورد نظر وسیع تر خواهد بود جدول زیر این ارتباط را نشان می دهد.

3- خطاهای سیستماتیک یا معین:

روی صحت نتایج تاثیر می گذارد. دارای جهت گیری مشخصی است یعنی همه اندازه گیریها بزرگتر یا کوچکتر از مقدار واقعی است. دارای سه عامل مشخص است:

3-1- خطای شخصی

3-2- خطای دستگاه

3-3- خطای روش

روشهای شناسایی خطای روش:

1-    تجزیه نمونه های مستقل

2-    تجزیه نمونه های استاندارد (دارای غلظت مشخص آنالیت)

3-    استفاده از نمونه های شاهد (استاندارد فاقد آنالیت)

انواع خطاهای معین

1-ثابت: مقدار خطای ثابت در تمامی اندازه گیریها ثابت است. مثلا مقدار حجم اضافی تیترانت (معمولا یک قطره) که باعث تغییر رنگ شناساگر می شود یک خطای معین از نوع ثابت است. حجم مصرفی هر چقدر هم زیاد باشد مقدار حجم اضافی (خطای معین) ثابت باقی می ماند.

2- خطای متناسب: مقدار خطای متناسب بستگی به مقدار نمونه دارد. به عنوان مثال وجود ناخالصی یا رطوبت را در یک نمونه در نظر بگیرید، هر چقدر مقدار نمونه (اندازه نمونه) بزرگتر باشد، ناخالصی یا رطوبت آن (که باعث ایجاد خطای معین می شود) بیشتر است.

محاسبه خطای معین:

خطای معین (چه به صورت ثابت و چه به صورت متناسب) را به دو شیوه بیان می کنند:

1- خطای مطلق: تفاوت بین مقدار مشاهده شده و مقدار واقعی را نشان میدهد میتواند منفی یا مثبت باشد یعنی:    مقدار واقعی - مقدار مشاهده شده = خطای ثابت

خطای ثابت

2- خطای نسبی: برای مقایسه صحت از این نوع خطا استفاده می شود. در صورتی که خطای نسبی در روشهای دستگاهی کمتر از 3 درصد و در روشهای کلاسیک کمتر از 5 درصد باشد، صحت مورد تایید است. برای محاسبه خطای نسبی کافی است مقدار خطای ثابت را بر مقدار واقعی تقسیم و در صد ضرب کنیم.

خطای نسبی

اثر افزایش نمونه بر مقدار خطای مطلق و نسبی برای دو نوع خطای معین

افزایش مقدار نمونه در خطای ثابت،  مقدار مطلق خطا ثابت اما مقدار نسبی آن (درصد خطا) کاهش می یابد. در حالی که با افزایش مقدار نمونه در خطای متناسب، مقدار مطلق خطا زیاد و مقدار نسبی آن (درصد خطا) تغییر نمی کند.

با توجه به توضیحات فوق پاسخ دهید:

 در یک آنالیز دستگاهی کدام گزینه با افزایش مقدار نمونه افزایش می یابد؟

•  1- نویزها
•  2- درصد خطای متناسب
•  3- درصد خطای مطلق
•  4- میزان مطلق در خطای متناسب